Skarga na wyrok sądu odwoławczego

Kraków, 15 maja 2023 r.

Sąd NajwyższyIzba Karna

za pośrednictwem

Sądu Okręgowego w WarszawieWydział V Karny

V K 123/22

Oskarżyciel posiłkowy: Jan Kowalskireprezentowany przez pełnomocnika radcę prawnego Annę Nowak,Kancelaria Radcy Prawnego, ul. Kwiatowa 1, 30-001 Kraków

Skarga pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego na wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 20 kwietnia 2023 r., sygn. akt V K 123/22, uchylający wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieście z dnia 15 lutego 2023 r., sygn. akt II K 456/21, i przekazujący sprawę do ponownego rozpoznania, doręczony obrońcy oskarżonego w dniu 27 kwietnia 2023 r.

W imieniu oskarżyciela posiłkowego Jana Kowalskiego, powołując się na załączone umocowanie do działania w charakterze pełnomocnika złożone do akt sprawy, na podstawie art. 539a § 1 i 2 oraz art. 425 § 3 w zw. z art. 539f k.p.k. zaskarżam w całości wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 20 kwietnia 2023 r., sygn. akt V K 123/22, uchylający wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieście z dnia 15 lutego 2023 r., sygn. akt II K 456/21 i przekazujący sprawę do ponownego rozpoznania, który został doręczony pełnomocnikowi w dniu 27 kwietnia 2023 r.

Zaskarżonemu wyrokowi, na podstawie art. 539a § 3 k.p.k., zarzucam:

- rażące naruszenie prawa procesowego, a mianowicie art. 437 § 2 k.p.k., polegające na uchyleniu zaskarżonego wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieście z dnia 15 lutego 2023 r., sygn. akt II K 456/21, i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania ze względu na stwierdzenie konieczności ponownego przeprowadzenia przewodu sądowego w całości, podczas gdy w realiach sprawy taka przesłanka przekazania sprawy do ponownego rozpoznania nie zachodzi ze względu na przeprowadzenie przez Sąd I instancji części dowodów mających znaczenie dla rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy i brak powodów, dla których wymagałyby one powtórnego przeprowadzenia w sprawie.

Podnosząc sformułowany wyżej zarzut, na podstawie art. 539e § 2 k.p.k. wnoszę:

- o uchylenie w całości wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 20 kwietnia 2023 r., sygn. akt V K 123/22, i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

W wyroku z dnia 20 kwietnia 2023 r., sygn. akt V K 123/22, Sąd Okręgowy w Warszawie, działający jako instancja odwoławcza, uchylił wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieście z dnia 15 lutego 2023 r., sygn. akt II K 456/21, na mocy którego oskarżony Adam Wiśniewski został skazany za to, że w dniu 10 stycznia 2021 r. podczas pobytu na basenie "Wodny Świat" w Warszawie, oddając skok do wody w miejscu, w pobliżu którego przepływał pokrzywdzony Piotr Malinowski, uderzył pokrzywdzonego głową w okolice twarzy, czym nieumyślnie spowodował u niego obrażenia w postaci złamania nosa, wstrząśnienia mózgu i innych obrażeń, które skutkowały naruszeniem czynności narządu ciała trwającym powyżej 7 dni, tj. za popełnienie przestępstwa określonego w art. 157 § 3 k.k., za które została wymierzona oskarżonemu kara grzywny w wysokości 100 stawek dziennych po 20 zł. W następstwie uchylenia wyroku Sąd Okręgowy w Warszawie przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Warszawy-Śródmieście.

Wyrok o charakterze kasatoryjnym Sądu Okręgowego w Warszawie, polegający na uchyleniu wyroku Sądu I instancji i przekazaniu przedmiotowej sprawy do ponownego rozpoznania, zapadł w konsekwencji uwzględnienia przez sąd odwoławczy zarzutów zawartych w apelacji wniesionej przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego, w których podniesiono obrazę przepisów postępowania dowodowego, tj. art. 7 oraz art. 167 k.p.k., która miała wpływ na treść wyroku w zakresie dotyczącym ustalenia znamion strony podmiotowej przypisanego przestępstwa oskarżonemu, tj. w zakresie dotyczącym ustalenia, że popełnił on przestępstwo nieumyślnie.

W uzasadnieniu wskazanego wyroku Sąd Okręgowy podkreślił, że poza faktem spowodowania przez oskarżonego Adama Wiśniewskiego u pokrzywdzonego Piotra Malinowskiego opisanych wyżej obrażeń stanowiących naruszenie czynności narządu ciała określone w art. 157 § 1 k.k., który został przyznany przez oskarżonego w złożonych wyjaśnieniach i nie nasuwa wątpliwości w świetle pozostałych dowodów, okoliczności faktyczne sprawy nie zostały wszechstronnie wyjaśnione przez Sąd I instancji, a ocena dowodów jest jednostronna i niepełna. Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że dysponując dwiema wersjami zdarzenia zaprezentowanymi przez strony, Sąd I instancji uznał bezkrytycznie za wiarygodne wyjaśnienia oskarżonego Adama Wiśniewskiego i jego żony Marii Wiśniewskiej, całkowicie odmawiając wiary wersji zaprezentowanej przez pokrzywdzonego Piotra Malinowskiego i jego córki Anny Malinowskiej, wskazującej, że spowodowanie obrażeń ciała pokrzywdzonego było wynikiem celowego uderzenia, zadanego przez oskarżonego Adama Wiśniewskiego po tym, jak znalazł się w wodzie po wykonaniu skoku do basenu. Za nieprzekonującą uznał ocenę zeznań dwóch świadków - Krzysztofa Nowaka i Tomasza Zielińskiego, zeznających na przemian, że oskarżony Adam Wiśniewski uderzył pokrzywdzonego Piotra Malinowskiego pięścią w twarz, to znów wycofujących się z tego. W tym zakresie Sąd Okręgowy podkreślił, że ocena Sądu I instancji dotycząca zeznań wymienionych świadków jest niekonsekwentna. Z jednej strony bowiem Sąd Rejonowy w uzasadnieniu wydanego wyroku podkreśla, że są oni mało wiarygodni, z drugiej strony przyjmuje, że pozostawali pod wpływem przesłuchującego ich pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego. Zdaniem Sądu Okręgowego Sąd I instancji dopuścił się naruszenia przepisów prawa procesowego, w szczególności art. 167 k.p.k., nie przeprowadzając, mimo istnienia takiej możliwości, dowodu z zeznań świadka Katarzyny Wojciechowskiej na okoliczność zadania pokrzywdzonemu Piotrowi Malinowskiemu przez oskarżonego Adama Wiśniewskiego ciosu pięścią w twarz oraz świadka Pawła Kowalczyka na okoliczność kłótni, jaka wywiązała się między oskarżonym i pokrzywdzonym w szatni basenu "Wodny Świat", poprzedzającej inkryminowane zdarzenie, oraz szarpaniny, do jakiej doszło między nimi. Podobnie Sąd Okręgowy ocenił rezygnację z przeprowadzenia dowodu z nagrania z monitoringu zainstalowanego na basenie "Wodny Świat".

Ustalając brak wnikliwej i przekonującej analizy dowodów, zgodnej z zasadami logiki, wiedzy i wskazaniami doświadczenia życiowego, oraz oparcie wyroku przez Sąd I instancji na stwierdzeniach dowolnych i hipotetycznych, Sąd Okręgowy stwierdził naruszenie przez Sąd I instancji przepisu art. 7 k.p.k. i jednocześnie uznał, że w sprawie konieczne jest przeprowadzenie ponownie przewodu sądowego w całości. W konsekwencji wydał kwestionowany w drodze niniejszej skargi wyrok zawierający rozstrzygnięcie o charakterze kasatoryjnym, przewidujące przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Uzasadniając to rozstrzygnięcie, Sąd Okręgowy podkreślił, że wynika ono z niekompletności ustaleń faktycznych dokonanych w Sądzie I instancji, wynikających przede wszystkim z nietrafnej oceny lub braków w zakresie przeprowadzenia dowodów z osobowych źródeł dowodowych.

Aprobując w pełni stanowisko Sądu Okręgowego w kwestii oceny dowodów przeprowadzonych w Sądzie I instancji, nie można zgodzić się ze stwierdzeniem Sądu Okręgowego w zakresie dotyczącym konieczności ponowienia przewodu sądowego w całości i wynikającym z tego rozstrzygnięciem.

Należy stwierdzić, że na gruncie prawidłowej oceny merytorycznej postępowania przed Sądem I instancji ocena przyczyny uzasadniającej uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, której dokonał Sąd Okręgowy, jest błędna.

W ramach argumentacji przemawiającej na rzecz wyrażonego stanowiska na pierwszy plan należy wysunąć spostrzeżenie, że w obowiązującym stanie prawnym postępowanie prowadzone przed sądem II instancji, zachowując cechy charakterystyczne dla postępowania odwoławczego i kontrolnego, ma jednocześnie wyraźnie reformatoryjny charakter, co oznacza, że poza wyjątkowymi wypadkami określonymi w art. 437 § 2 zdanie drugie k.p.k., postępowanie to stanowi merytoryczną kontynuację postępowania rozpoznawczego przed sądem I instancji. Sąd II instancji nie może ograniczyć się do badania zasadności i legalności zaskarżonego orzeczenia. Regułę powinno stanowić podejmowanie przez sąd odwoławczy działań zmierzających do wyeliminowania wadliwości postępowania w sądzie I instancji, a następnie, jeśli okazałoby się to konieczne i możliwe, naprawienie błędów w zakresie ustaleń faktycznych oraz naruszeń prawa materialnego. Zgodnie z powołanym wyżej przepisem, odchylenie od tego sposobu procedowania, polegające na uchyleniu zaskarżonego wyroku oraz przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania, może nastąpić jedynie w wypadkach, w których merytorycznemu orzekaniu przez sąd odwoławczy stoją na przeszkodzie zakazy wynikające z reguł ne peius (art. 454 § 1 i 3 k.p.k.), stwierdzenie przez ten sąd uchybienia wymagającego bezwzględnie uchylenia orzeczenia (art. 439 k.p.k.) lub konieczności przeprowadzenia na nowo przewodu sądowego w całości.

Wskazana na końcu przyczyna wydania orzeczenia kasatoryjnego, której istnienie przyjął Sąd odwoławczy w przedmiotowej sprawie, odnosi się do sfery sądowego stosowania prawa, w której następuje przeprowadzenie dowodów oraz ustalenie określonych faktów, podlegających następnie podciągnięciu (subsumcji) pod określony przepis prawa karnego materialnego. Sens tej przyczyny uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania wyraża się w dążeniu do wyeliminowania merytorycznego orzekania przez sąd odwoławczy, gdyby w realiach konkretnej sprawy oznaczało to jej merytoryczne rozpoznanie po raz pierwszy w instancji odwoławczej ze względu na wady postępowania przed sądem I instancji, ponieważ prowadziłoby to do naruszenia reguły dwuinstancyjności postępowania karnego. Taka sytuacja zachodzi, gdy sąd I instancji nie przeprowadził w ogóle dowodów przydatnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Może to nastąpić, jeżeli sąd I instancji konsekwentnie blokuje inicjatywę dowodową stron zmierzającą do wyjaśnienia sprawy i jednocześnie opiera wyrok np. na dowodach przeprowadzonych z naruszeniem zakazów dowodzenia, które powinny być wyeliminowane z podstawy ustaleń faktycznych sądu.

Odniesienie powyższych uwag dotyczących kasatoryjnego orzekania w instancji odwoławczej do realiów przedmiotowej sprawy, wynikających z oceny postępowania dowodowego w Sądzie I instancji, której dokonał Sąd odwoławczy, nie pozostawia żadnych wątpliwości co do trafności prezentowanego w niniejszej skardze stanowiska, zgodnie z którym Sąd Okręgowy w Warszawie błędnie przyjął istnienie przyczyny uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania w postaci konieczności przeprowadzenia od nowa postępowania dowodowego w całości. Wymaga w tym kontekście podkreślenia, że dowody przeprowadzone przez orzekający w I instancji Sąd Rejonowy w Warszawie-Śródmieście mają znaczenie dla rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy. Dotyczy to dowodów, które zostały już wyżej wskazane, ale również np. dowodu z opinii biegłego lekarza medycyny sądowej dotyczącej obrażeń ciała, jakich doznał pokrzywdzony Piotr Malinowski wskutek przestępstwa. Wadliwości postępowania dowodowego w Sądzie I instancji polegały na tym, że nie zostało ono przeprowadzone w sposób wyczerpujący, a stanowiąca jego konsekwencję ocena dowodów była nieprzekonująca, raziła jednostronnością i opierała się na stwierdzeniach dowolnych lub hipotetycznych. Rolą Sądu odwoławczego było jednak, zgodnie z zasadą reformatoryjnego orzekania w instancji odwoławczej, usunięcie tych wadliwości i - odpowiednio do tego - naprawienie błędów w zakresie ustaleń faktycznych oraz kwalifikacji prawnej przypisanego oskarżonemu przestępstwa.

Mając na względzie przytoczone oceny i okoliczności oraz przedstawione argumenty, należy stwierdzić, że wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie zapadł z naruszeniem przepisu art. 437 k.p.k., a niniejsza skarga i wniosek o uchylenie tego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi odwoławczemu do ponownego rozpoznania zasługują na uwzględnienie.

Radca prawnyAnna Nowak